Aronia – właściwości, zalety, przeciwwskazania

Aronia czarnoowocowa to krzew dziko występujący w Ameryce Północnej. W europie pojawił się w drugiej połowie XX wieku. W ostatnich latach zyskuje na popularności za sprawą pojawiających się każdego roku badań naukowych potwierdzających liczne właściwości prozdrowotne.

Szczególna wartość aronii czarnoowocowej polega na jej bardzo wysokiej aktywności przeciwutleniającej, w której  przewyższa wszystkie inne owoce. Aronia ma bardzo wysokie stężenia cennych dla zdrowia fitoskładników, głównie flawonoidów oraz polifenoli. Łączy w sobie tym samym zalety czerwonego wina i zielonej herbaty.

100 gram owoców zawiera ponad 2500 mg polifenoli, co wielokrotnie przewyższa dzienne zapotrzebowanie organizmu na przeciwutleniacze. Oprócz polifenoli aronia jest bogata w witaminy z grupy B, witaminę C, potas, molibden i mangan.

Ogromną zaletą aronii jest również fakt, że jej owoce nie akumulują metali ciężkich. Nawet w przypadku plantacji położonych przy ruchliwych drogach, w owocach stwierdzana jest mniejsza obecność szkodliwych substancji niż przewidują to normy polskie oraz UE.

Ponadto zarówno krzewy jak i owoce aronii są odporne na szkodniki i choroby, w związku z czym nie ma konieczności stosowania oprysków, których pozostałości mogłyby znaleźć się w owocach.

Właściwości aronii

Aronia uznawana jest za jeden z najzdrowszych owoców na Ziemi. Do tej pory wykonano setki badań naukowych, których przedmiotem były związki chemiczne występujące w owocach aronii.
Aronia okazała się szczególnie skuteczna:

• W profilaktyce przeciwmiażdżycowej  
  Jak wiadomo, choroby serca i układu krążenia to główna przyczyna przedwczesnych zgonów. Poprawa diety poprzez włącznie produktów bogatych w antyoksydanty, spowalnia rozwój procesów miażdżycowych. Aronia obniża ciśnienie tętnicze i dlatego powinna być stałym składnikiem diety osób zagrożonych zawałem i udarem.
• Przy problemach z wątrobą
  W 2016 roku japońscy naukowcy sprawdzili wpływ soku z aronii na szczury z uszkodzoną wątrobą. Po 28 dniach standardowej diety z dodatkiem soku z aronii zaobserwowano zmniejszenie nasilenia objawów uszkodzenia wątroby.
  Podobne właściwości aronii rok później zaobserwowali także naukowcy z uniwersytetu w Belgradzie.
• W profilaktyce nowotworów
  W eksperymentach na myszach pokazano, że w grupie dostającej polifenole znajdujące się w aronii rozwinęło się mniej nowotworów, mniej tez było przerzutów mimo kancerogennej diety. Zestaw związków obecnych w aronii działa odtruwająco; redukuje ilość niektórych toksyn, a z innymi tworzy nierozpuszczalne kompleksy usuwając je z organizmu.
  W innym badaniu próbowano ustalić przydatność preparatów z winogron, czarnych jagód i aronii w prewencji raka jelita grubego. Do hodowli jelita (normalnych i rakowych) dodano antocyjany i obserwowano komórki przez 72h. Wszystkie ekstrakty hamowały wzrost komórek rakowych, ale najsilniejszym inhibitorem okazał się ekstrakt z aronii!
• Przy nadciśnieniu tętniczym
  Wyniki badań klinicznych z udziałem pacjentów z nadciśnieniem, zagrożonych zawałem serca są bardzo obiecujące. Po dwóch miesiącach terapii ekstraktem z aronii czarnoowocowej wykazano istotne zmniejszenie ciśnienia krwi, w porównaniu z wartościami wyjściowymi (ciśnienie tętnicze skurczowe spadło z 144 do 132 mmHg, rozkurczowe z 87 do 82 mmHg). W tym samym badaniu zaobserwowano korzystny wpływ na poziom cholesterolu.
  Wniosek – dzięki korzystnemu wpływowi na ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom cholesterolu, przetwory z aronii czarnoowocowej mogą być pomocne w leczeniu pacjentów z zespołem metabolicznym.
• W profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych
  Upośledzenie funkcji mózgu postępuje z wiekiem, ale też wskutek chorób degeneracyjnych (Alzheimer, Parkinson) czy nadużywania toksyn środków toksycznych dla centralnego układu nerwowego np. alkoholu, niektórych leków i środków psychoaktywnych. Zmiany te można spowolnić przez podawanie związków polifenolowych. Pokazano, że ekstrakty z czarnych jagód były skuteczne w przywracaniu sprawnej pamięci i poprawianiu procesów uczenia się.
• W leczeniu cukrzycy
  Antocyjany aronii czarnoowocowej mogą znaleźć zastosowanie w leczeniu cukrzycy typu I. Podając zwierzętom antocyjany aroniowe zauważono złagodzenie przebiegu cukrzycy wywołanej doświadczalnie. Nastąpiła normalizacja masy ciała zwierząt, zmniejszenie pragnienia i wydalanego moczu oraz korzystne zmiany badanych wskaźników cukrzycy – normalizowanie się poziomu cukru we krwi i moczu oraz hamowanie generacji wolnych rodników.
  W innym badaniu badaniami objęto 105 ciężarnych kobiet z cukrzycą, u 50 z nich zastosowano leczenie za pomocą antocyjanów z aronii, pozostałe dostały placebo. Stwierdzono, że pod wpływem podawania antocyjanów aronii następuje spadek poziomu oLAB, co świadczy o mniejszym zagrożeniu stresem oksydacyjnym.
• W ochronie przed promieniowaniem UV
  Dotyczy to zwłaszcza osób wyjeżdżających na urlop na słoneczne plaże, bez stopniowego przyzwyczajania skóry do promieniowania słonecznego. Kremy z flawonoidami mogą ochronić skórę przed stresem fotooksydacyjnym. Badania pokazują, że picie soku z aronii przed wyjazdem na urlop pozwala dłużej przebywać na słońcu i unikać oparzenia w pierwszych dniach. Przyjmowanie preparatów z katechinami, których aronia jest doskonałym źródłem, dwukrotnie zwiększało dawkę promieniowania konieczną do wystąpienia zaczerwienia skóry.
• W ochronie wzroku
  Stres oksydacyjny inicjuje i przyspiesza powstawanie zaćmy oraz patologicznych zmian plamki żółtej oka. Dieta bogata w antyoksydanty może spowolnić te procesy. Ma ona też wpływ na zapewnienie dobrego widzenia nocnego i ostrości wzroku (antocyjany poprawiają mikrokrążenie oraz zmniejszają kruchość naczyń włoskowatych). Dawniej problem ten dotyczył głównie pilotów i kierowców zawodowych. W dzisiejszych czasach zmęczenie oczu skutkiem długiego wpatrywania się w monitor stało się problemem społecznym. Ponieważ polifenole korzystnie wpływają na wzrok osób pracujących na komputerze czy długo siedzących przed telewizorem aronię można polecić praktycznie każdemu.
• W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów
  W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów stosuje się leki przeciwzapalne (ibuprofen, naproxen, indometacyna), które działają jako inhibitory cyklooksydaz (COX-1 i COX-2). Enzymy te uczestniczą w syntezie związków odpowiedzialnych za powstawanie stanów zapalnych i bólu. Badania pokazują, że cyjanidyna oraz ekstrakt antocyjanin z aronii hamują aktywność tych enzymów w stopniu porównywalnym do działania takich leków jak ibuprofen czy naproxen.
  Konsumpcja owoców bogatych w antocyjany, w tym aronii, jest korzystna dla zdrowia i powinna być zalecana osobom cierpiącym na reumatyzm i bóle stawów.
• W leczeniu wrzodów żołądka
  W badaniach stwierdzono korzystny efekt stosowania antocyjanin uzyskanych z aronii czarnoowocowej na owrzodzenie żołądka.
  Jednoczesne podawanie zakwaszonego etanolu i odpowiedniej dawki antocyjanin hamowało w sposób istotny powstawanie owrzodzenia w błonie śluzowej żołądka u zwierząt doświadczalnych. Hamowało też procesy utleniania lipidów błon komórkowych w jelicie, wątrobie i płucach. Obserwowane efekty sugerują pozytywne, ochronne działanie antocyjanin zarówno bezpośrednio na błonę śluzową żołądka, jak i wspomagające w likwidowaniu szkód powstałych w innych narządach.
• W zapobieganiu schorzeniom alergicznym
• W zapobieganiu infekcjom bakteryjnym i wirusowym

Przeciwwskazania

Aronia w każdej postaci jest korzystna dla zdrowia. Nie ma przeciwwskazań do jej jedzenia, także przy jednoczesnym stosowaniu leków pochodzenia naturalnego czy syntetycznego. Dotychczas nie opisano interakcji aronii, nie stwierdzono też uczulenia na aronię.Warto więc włączyć produkty aroniowe do codziennego menu, bo jak wiadomo taniej i lepiej jest zapobiegać niż leczyć.

Korzystne związki obecne w owocach aronii

Polifenole

To związki organiczne wykazujące silne działanie antyoksydacyjne. Polifenole mają wiele potwierdzonych badaniami korzyści zdrowotnych. Ich stosowanie jest pomocne w przypadku problemów z trawieniem, kontrolowaniem wagi, cukrzycą, chorobami układu krążenia oraz chorobami neurodegeneracyjnymi. Polifenole występują powszechnie w większości warzyw i owoców, jednakże ich stężenie w owocach aronii jest rekordowo wysokie.

Antocyjany

To naturalne barwniki występujące w ciemnych (o bordowym, granatowym oraz fioletowym zabarwieniu) owocach i warzywach. Ich znane od setek lat prozdrowotne właściwości w ostatnich latach znalazły potwierdzenie w badaniach naukowych. Antocyjany obecne w owocach oraz przetworach aroniowych są bardzo silnymi przeciwutleniaczami, ograniczającymi negatywny wpływ wolnych rodników na organizm. Ponadto pozytywnie wpływają na cały układ krążenia, zmniejszają ryzyko zachorowania na choroby wątroby, wzmacniają odporność organizmu oraz zapobiegają cukrzycy. Dzięki rozszerzaniu naczyń krwionośnych zmniejszają także ryzyko zawałów, udarów oraz zmniejszają nasilenie bólów głowy. Podobnie jak w przypadku polifenoli, aronia zawiera najwięcej antocyjanów ze wszystkich owoców.

Kwas chlorogenowy

Ma właściwości antyoksydacyjne i tworzy kompleksy z jonami metali. Badania pokazują, że ma właściwości przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Ze względu na właściwości antyoksydacyjne, kwas chlorogenowy zawarty w owocach aronii może mieć znaczący wkład do profilaktyki chorób układu krążenia. Jego obecność w diecie może być także korzystna dla diabetyków, ponieważ zwiększa on tolerancję glukozy.

Amigdalina

To substancja występująca między innymi w pestkach owoców moreli, wiśni, brzoskwini, aronii czy migdałowca, nadająca im charakterystyczny gorzki smak. Jest zanikającym składnikiem diety w krajach wysoko rozwiniętych z racji ograniczenia spożycia prosa i manioku. Wiele osób twierdzi, że jej niedobór przyczynia się do zwiększenia częstotliwości zachorowań na nowotwory, jednakże jej skuteczność udowodniono aktualnie jedynie w badaniach in vitro.  Zawartość amigdaliny w świeżych owocach aronii wynosi 201mg/kg

Błonnik

Błonnik zawarty w aronii posiada cztery podstawowe zalety:

1. Spowalnia prędkość wchłaniania cukrów, co zapobiega zbyt szybkiemu wzrostowi poziomu glukozy we krwi.
2. Przyspiesza pasaż jelitowy
3. Działa niczym szczotka, czyszcząc okrężnicę
4. Pozwala zachować regularne ruchy jelit, zmniejszając zaparcia

Witaminy

• Witamina A: 25mg mg/kg
• Witamina C: 137-270 mg/kg
• Foliany: 200 μg/kg
• Witamina B1: 180 μg/kg
• Witamina B2: 200 μg/kg
• Witamina B3: 3000 μg/kg
• Witamina B5: 2,790 μg/kg
• Witamina B6: 280 μg/kg
• Witamina E: 17,1 mg/kg
• Witamina K: 242 μg/kg

Minerały

• Potas: 2,180 mg/kg
• Wapń: 322 mg/kg
• Magnez: 162 mg/kg
• Molibden: 11,8 mg/kg
• Żelazo: 9,3 mg/kg
• Mangan: 6,24 mg/kg
• Cynk: 1,47 mg/kg
• Miedź: 0,91 mg/kg
• Bor: 0,71 mg/kg

Aminokwasy

• Treonina: 3250 mg/kg
• Prolina: 1149 mg/kg
• Arginina: 327 mg/kg
• Kwas Asparaginowy: 247 mg/kg
• Histydyna: 32mg/kg
• Tyrozyna: 20mg/kg